Τα τελευταία χρόνια έχει ανακύψει ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα σχετικά με την απαίτηση των ασφαλιστικών ταμείων για επιστροφή «αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών».
Το ΙΚΑ αποστέλλει στους ασφαλισμένους-συνταξιούχους καταλογιστικές πράξεις με τις οποίες ζητάει σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο (40 παρ. 4 εδ. α΄ ΑΝ 1846/51), από τους ασφαλισμένους να του επιστρέψουν εντόκως ποσά πολλών χιλιάδων ευρώ, που το ΙΚΑ τους κατέβαλε χωρίς να τα δικαιούνται τα προηγούμενα χρόνια από δικό του εσφαλμένο υπολογισμό.
Περιπτώσεις αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών αποτελούν οι κάτωθι ενέργειες συνταξιούχων καθώς και ασφαλισμένων:α) συνταξιούχοι οι οποίοι συνέχισαν να λαμβάνουν την σύνταξη γήρατος συγγενικού τους προσώπου το οποίο όμως είχε αποβιώσει από καιρό, β) ασφαλισμένοι οι οποίοι λάμβαναν σύνταξη χηρείας και ξαναπαντρεύτηκαν χωρίς όμως να γνωστοποιήσουν την μεταβολή αυτή της οικογενειακής τους κατάστασης στον οργανισμό.
Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συνταξιούχοι μόλις λάβουν γνώση των καταλογιστικών αυτών πράξεων οφείλουν να υποβάλουν εντός τριμήνου ένσταση στο ΙΚΑ, αρνούμενοι την επιστροφή των χρημάτων αυτών. Εάν η προθεσμία αυτή παρέλθει άπρακτη χάνουν κάθε δικαίωμα και η αξίωση του ΙΚΑ γίνεται απαιτητή και οφείλεται στο ακέραιο.
Σύμφωνα με την νομολογία των ελληνικών διοικητικών δικαστηρίων έχει κριθεί ότι το ΙΚΑ δεν μπορεί να αναζητήσει τις αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές εφόσον συντρέχουν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Κρίσιμο στοιχείο για την αναζήτηση των παροχών αυτών αποτελεί η συνδρομή του Δόλου,τα ποσά δηλαδή αυτά αναζητούνται στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες έχει διαπιστωθεί ότι αυτός που έχει εισπράξει τα αναζητούμενα ποσά τελούσε κατά την είσπραξή τους σε δόλο έναντι του οργανισμού.Ο δόλος, θα πρέπει να συντρέχει και στην περίπτωση που αφορά (τρίτο πρόσωπο) διαφορετικό από τον εισπράξαντα, ειδικότερα, θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι αυτός α)γνώριζε, β)επεδίωκε και γ) συμμετείχε στην παράνομη είσπραξη της παροχής αυτής.Ο δόλος θα πρέπει να βεβαιώνεται με πλήρως αιτιολογημένη κρίση.